در بیان مقدمه اول باید گفت که بی گمان بوش با تکیه بر یک گروه کاری ویژه، برنامه های خود را هدایت و کنترل می کند. این گروه که متاثر از طرز تفکر جمهوریخواهان می باشد شامل «راست مسیحی» ، «گرایشات یهودی» و همچنین رویکرد «نومحافظه کاری» است.

به طور کلی جمهوریخواهان به نقش قدرت در رسیدن به منافع ملی اعتقاد جدی دارند و در همین راستا به دنبال اندیشه نظام جهانی جدید به سرکردگی سیاسی و نظامی آمریکا بوده اند که همین طرز فکر زیربنای سیاست بوش را تشکیل داده است. البته باید افزود که کارگزاران دولت جرج بوش در جهت نیل به قدرت، نظم مورد نظر جهانی خود را در چارچوب روابط و ملاحظات امنیتی ارزیابی می کنند. به عبارت دیگر برخلاف ایده کلی جهانی شدن که به برقراری ارتباط متقابل تجاری، فرهنگی و به عبارتی مسائل ملایم سیاسی می پردازد، تیم بوش بیشتر به مسائل حاد سیاسی یعنی امور امنیتی توجه دارد. این نوع نگرش امنیتی در سطح کلان به مسائل موجب شده که آمریکا برای حقوق بشر در سطح فردی اهمیت چندانی قائل نشود؛ به ویژه آن که با تأمل در برنامه های سیاسی پس از ?? سپتامبر که در قالب مبارزه با تروریسم صورت گرفته نادیده گرفته شدن حقوق مدنی، اجتماعی و... از سوی این کشور هم در سطح داخلی و نیز بین المللی کاملاً مشهود می باشد. لذا می توان چنین استنباط کرد که تیم بوش به لحاظ فکری و در جهت رسیدن به اهداف کلان خود، با توجه به طرز تفکر امنیتی و قدرت مداری مطلق، اعتقاد چندانی به رعایت حقوق بشر نداشته باشد. در تبیین مصداقی موضوع، عملکرد داخلی و بین المللی ایالات متحده در این زمینه بررسی می شود:

مطالعه گزارشها و آمار مستند در سالهای اخیر به خصوص بررسی عملکرد دوران حوادث پس از ?? سپتامبر و زمامداری بوش نشان می دهد که مقامهای آمریکایی در موارد بسیاری آزادی های مدنی و اجتماعی و... را به نام حفظ امنیت کشور و در چارچوبی که در بالا اشاره شد نادیده گرفته اند. در این باره رئیس سازمان عفو بین الملل در خرداد ماه گذشته با ارائه گزارش سالانه خود در زمینه حقوق بشر گفت: سیاستهای آمریکا در مبارزه با تروریسم جهانی و تلاش برای ایجاد امنیت، به دور از هرگونه اصول است و نقض حقوق بشر در داخل و هتک این حقوق و نیز چشم پوشی از نقض حقوق بشر در خارج، همچون استفاده از قدرت بی رویه در هر زمان و هر مکان، ضررهای جبران ناپذیری به عدالت و آزادی در جهان وارد ساخته است و جهان را به محل ناامن و خطرناک تری نسبت به سابق تبدیل کرده است. سیاستهای آمریکا برای محقق ساختن امنیت، به دور از هرگونه آینده نگری است.

عملکرد داخلی

اگرچه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ?? نوامبر سال ???? طی قطعنامه ای، از بین بردن کلیه اشکال تبعیض را تصویب و اعلام نموده است و رسماً ضرورت لغو سریع کلیه اشکال تبعیض را در سراسر جهان و تأمین تفاهم و احترام به حیثیت بشر را تأیید می نماید و مقرر می دارد که به منظور جلوگیری از تبعیض بر اساس نژاد و رنگ پوست، به ویژه در زمینه حقوق مدنی، برخورداری از کلیه حقوق مربوط به تابعیت، تعلیم و تربیت، مذهب، استخدام و اشتغال و... باید کوشش خاص به عمل آید، اما در عمل شاهد گسترش تبعیض و احساس بدبینی نسبت به اتباع بیگانه در این کشور بوده ایم.

در ایالات متحده سازمانهای سیاسی و امنیتی (به ویژه سیا و FBI) به بهانه های مختلف، مهاجرین و پناهندگان را به عنوان انسانهای درجه دو به صورت متداوم مورد اذیت و بازجویی قرار می دهند که البته در این میان جوامع اسلامی بیش از گروههای دیگر و به دلیل تبلیغات منفی برضد اسلام و از این مسئله رنج می برند؛ به طوری که در ?? ژوئن ???? پایگاه اینترنتی «ورلد پیس هرالد» به نقل از گزارش شورای روابط اسلام و آمریکا اعلام کرد خشونت و رفتارهای تبعیض آمیز برضد مسلمانان در سال ???? ، ??% افزایش یافته است.

به گفته این شورا، ???? رفتار خشونت بار، تبعیض و آزار برضد مسلمانان در سال گذشته توسط این شورا ثبت شده است.

کوری سایلور، مدیر امور حکومتی شورای روابط اسلام - آمریکا در واشنگتن معضل هدف قرار گرفتن مسلمانان در موارد نقض حقوق مدنی را به دلیل اختیاراتی دانست که به واحدهای اجرای قانون داده شده است.

این اختیارات بر اساس قانون میهن پرستی که ?? روز پس از حوادث ?? سپتامبر به وسیله کنگره آمریکا تصویب شده به واحدهای اجرایی داده شده است.

همچنین طبق گزارشی که از سوی دفتر تحقیقات سنا در کالیفرنیا انجام گرفته، FBI در سال ???? به کلیه دفاتر خود دستور داده که تحقیقات خود را درباره تروریسم بر اساس اطلاعات جمعیتی جوامع مسلمان در آمریکا انجام دهند. یکی از قوانینی که به بهانه های مختلف هم اکنون در ایالات متحده اعمال می شود، قانونی موسوم به «شاهدان» است. دولت آمریکا از این قانون در جهت دستگیری مظنونانی استفاده می کند که شواهد کافی علیه آنها در دست نیست. افراد دستگیر شده بدون اطلاع از دلیل دستگیری خود در خفای کامل نگهداری شده و هیچ زمان مشخصی برای پایان دوره حبس آنها اعلام نمی شود.

تحقیقات نشان می دهد این قانون وسیله مناسبی برای سازمانهای امنیتی آمریکا جهت اجرای مقاصدشان شده است. به گزارش BBC در تیرماه سال جاری سازمان دیدبان حقوق بشر و اتحادیه آزادی های مدنی آمریکا در گزارشی اعلام کرد دولت آمریکا بیش از حد تصور قانون مذکور را مورد سوءاستفاده قرار داده است.

مطالعات حاکی از آن است که پدیده نقض حقوق بشر در این کشور مختص مسلمانان نمی باشد بلکه لایه های مختلف جامعه آمریکا از نادیده گرفته شدن حقوق خود در آمریکا رنج می برند. روزنامه گاردین در تاریخ ? اکتبر ???? اعلام کرد که متوسط درآمد سفیدپوستان در ایالات متحده ?? هزار دلار در سال بود که در مقایسه با سیاه پوستان پانزده برابر بیشتر است. حقوق زنان و کودکان در این کشور مدافع حقوق بشریت نیز حالت فاجعه آمیزی دارد به طوری که آمار تجاوز و سوءاستفاده جسمی و جنسی از زنان و کودکانی که در کار به اصطلاح صنعت سکس به کار گرفته شده اند تکان دهنده است. بنا به گزارش خبرگزاری فارس، طبق آمار اعلامی و منتشر شده منابع رسمی، فقط در سالهای ? _ ???? بیش از ??? هزار کودک و ?? هزار زن مورد تجاوز قرار گرفته اند.

عملکرد بین المللی

علاوه بر تضییع گسترده حقوق بشر در داخل آمریکا، بسیاری از رسانه ها و سازمانهای بین المللی از نقض فراوان حقوق بشر توسط این کشور خبر می دهند که جنجالی ترین آنها مربوط به رسوایی های نظامیان آمریکایی در کشورهای مختلف و زندانهای تحت نظر دولت بوش مانند رسوایی زندان ابوغریب در عراق و پایگاه دریایی ارتش آمریکا در گوانتانامو واقع در خلیج کوبا می باشد.

در حالی که طبق ماده هفت اعلامیه جهانی حقوق بشر: «هیچ کس را نمی توان مورد آزار و شکنجه یا مجازات ها یا رفتارهای ظالمانه یا خلاف انسانی قرار داد» اما دولت آمریکا پس از اشغال افغانستان و عراق صدها فرد مشکوک به تروریست را دستگیر و به زندانهای مختلف روانه کرد. جان زیفتون که از اعضای برجسته سازمان دیده بان حقوق بشر می باشد در این باره می گوید: پلیس فدرال (FBI) و سیا با آغاز جنگ علیه تروریسم، مظنونین به ترور را در سراسر جهان دستگیر کردند و زندانیان را با هواپیماهای سیا به زندانهای محرمانه خارج از آمریکا منتقل کرده اند. این وکیل عالی رتبه بین المللی در گفت وگو با روزنامه آلمانی «تاگس اشپیگل» می افزاید: این زندانیان برای زمان نامشخص در زندانها مورد بازجویی قرار گرفتند و با وجود این که شکنجه برای مامورین سیا نیز ممنوع است، اما این مامورین از فنونی استفاه می کنند که به شکنجه نزدیک و موسوم به «روش های بازجویی توسعه یافته» و یا حتی «شکنجه نرم» هستند.

ویلیام شولچ، مسئول بخش عفو بین الملل آمریکا پس از فشار رسانه ها در یک گفت وگوی خبری اعتراف کرد که: «آمریکا مجمع الجزایر زندانها در سراسر جهان به وجود آورده است که افراد در آنجا ناپدید می شوند و به مدت نامعلومی بدون این که شکایتی علیه آنها شده باشد نگه داشته می شوند. دست کم، از مواردی که در دست است می دانیم که دستگیرشدگان شکنجه شده، مورد تجاوز قرار گرفته و بعضاً کشته شده اند.»

بنابراین به روشنی ملاحظه می شود که پیمانهای بین المللی که از سوی آمریکا نیز امضا شده و مفقود کردن انسانها و عدم اطلاع رسانی به افکار عمومی از سرنوشت آنها را ممنوع کرده به راحتی توسط این کشور خدشه دار می شود.

دیک مارتی که از اعضای پارلمان سوئیس می باشد و از سوی شورای اروپا منصوب شده تا درباره وجود بازداشتگاههای مخفی سیا در اروپا تحقیق کند، می گوید هیچ شکی ندارد که چنین زندانهایی وجود دارد. مارتی در مصاحبه با خبرنگاران در ?? ژانویه ???? آمریکا را به نقض آشکار حقوق بشر متهم کرد و دولت های اروپایی را به خاطر آنچه یک واکنش انفعالی تکان دهنده در برابر این تخطی ها دانست به باد انتقاد گرفت.

وی گفت: کاملاً مطمئن است که سیا در ربودن مظنونان تروریستی و انتقال آنها به بازداشتگاههای مخفی دست داشته است. این عضو پارلمان سوئیس با تقبیح اقدامات آمریکا اعلام می دارد که ایالات متحده نه برای حقوق بشر احترامی قائل است نه برای کنوانسیون ژنو.

مارتی در پایان ضمن انتقاد صریح از دولتهای اروپایی به جهت سکوت در برابر آمریکا می گوید:اکنون وقت آن است تا اروپایی ها تصمیم بگیرند آیا باز هم می خواهند اقدامات غیرقانونی آمریکا را تحمل کنند یا خیر.

در گزارشی دیگر «فلوریا وستفال» سخنگوی کمیته بین المللی صلیب سرخ نیز خودداری عمدی پزشکان آمریکایی را از درمان زندانیان نقض آشکار قوانین بین المللی توصیف کرد.

شایان ذکر است، متهمین در این زندان ها نه تنها شکنجه می شوند و هر نوع محرومیتی را باید تحمل کنند، بلکه برای درهم شکستن شخصیت آنها به اعتقادات مذهبیشان هم توهین می شود. تأملی به اظهارات زندانیان در این باره بسیار تأسف انگیز است.

رید برودی سخنگوی سازمان نظارت بر حقوق بشر موارد متعدد اهانت به زندانیان مسلمان و تحقیر عقاید آنان در بازداشتگاههای آمریکاییان را نام می برد و به مسائلی از جمله محروم کردن زندانیان از وسایل انجام عبادت و اجبار آنان به تراشیدن ریش اشاره می کند. به گفته برودی این نوع برخورد زندانبانان و بازجویان آمریکایی و روشی که به این منظور به کار می گرفته اند مورد تأیید وزارت دفاع آمریکا بوده است. هفته نامه نیوزویک نیز نوشت که در گوانتانامو احتمالاً تا پانزده بار به قرآن توهین شده است.

درمورد نقض حقوق بشر می توان به تکان دهنده ترین موارد شکنجه کودکان در بازداشتگاههای ارتش آمریکا نیز عنایت کرد. روزنامه نیویورک تایمز در شماره چهارشنبه ?? ژوئن ???? مقاله ای به قلم پروفسور آرلی هخ اشمیت، استاد جامعه شناسی دانشگاه برکلی کالیفرنیا پیرامون اسرای کودک در بازداشتگاههای آمریکا در عراق و افغانستان به چاپ رسانده است. اشمیت در قسمتی از مقاله اش به گزارش سیمورهرش اشاره می کند که در روزنامه گاردین انتشار یافته و در آن مقاله، این روزنامه نگار از یادداشتی که اندکی پس از اشغال عراق برای دونالد رامسفلد وزیر دفاع آمریکا ارسال شده بود نام می برد که حاوی آماری مبنی بر وجود ??? الی ??? نوجوان ?? الی ?? ساله در بازداشتگاههای آمریکا بود. پروفسور آرلی در ادامه اذعان می کند که اگرچه بعضی از این کودکان به دلیل حمل اسلحه یا اعمالی مشابه، بازداشت شده اند، اما آنگونه که افسران اطلاعاتی به صلیب سرخ جهانی گفته اند ?? تا ?? درصد از آنها سرانجام بی گناه تشخیص داده شده و از زندان آزاد می شدند.

جالب اینجاست که علی رغم انتشار اخبار و گزارشهای معتبر، نه تنها سیاستمداران کاخ سفید به دنبال سرپوش گذاشتن بر حقایق می باشند، بلکه خود را مدعیان اصلی حقوق بشر در دنیا می دانند و مخالفین را سرزنش می کنند.

به عنوان نمونه اخیراً ایالات متحده زیر سؤال بردن اعمال دولت آمریکا ازسوی رئیس کمیسیون حقوق بشر را غیرمسئولانه و خلاف اعلام کرد. خانم لوئیز آربور که گفته بود این تصور پیش آمده که آمریکا تعهدش به آزادی ها (حقوق سیاسی و مدنی) را کنار گذاشته است و همین مسئله هدف ایالات متحده در رهبری اخلاقی جهان را با مشکل مواجه کرده است مورد انتقاد صریح جان بولتون، سفیر آمریکا در سازمان ملل قرار گرفت. بولتون در مخالفت با ابراز نظر این قاضی پیشین دیوان عالی کشور کانادا گفت: برای یک مأمور بین المللی گمانه زنی در مورد نحوه عمل ما در جنگ با تروریسم، غیرمسئولانه و خلاف است.

از اینگونه تضییع حقوق بشر توسط آمریکا به آسانی می توان در سایر نقاط دنیا مشاهده نمود که بارزترین آنها مربوط به حمایتهای شدید این کشور از رژیم اسرائیل در مقابل فلسطین می باشد که بسیار تأسف انگیز است. بدین ترتیب با بررسی ابعاد داخلی و بین المللی نقض حقوق بشر توسط ایالات متحده چنین استنباط می شود دولت بوش که با ادعای گسترش دمکراسی، حقوق بشر، مبارزه با تروریسم، دولت قانون و... به دنبال مشروعیت بخشی به اقدامات خود می باشد، در حقیقت عملکردش بر اساس اصل انتخاب بوده و آن دسته از کنوانسیونها و معاهدات بین المللی امضاء شده که با منافع سیاسی، اقتصادی و... واشنگتن متضاد بوده در چارچوب سیاست کلان خود یعنی برقراری هژمونی جهانی و سروری مطلق بر آن نادیده گرفته شده است.

نویسنده: بهنام - سرخیل